Perikelen rond een zorgboerderij
Tubantia zaterdag 16 augustus 2008
(bijlage Spectrum)
De zorgboerderij is in opkomst. Levert zorg op maat voor steeds meer mensen. Maar De Scholtenhof in Zenderen ligt onder vuur van ouders.
Door Gerard Smink
Perikelen rond een zorgboerderij
De destijds 22-jarige Vincent Staudt en zijn vriendin Daphne Lammertink uit Borne begonnen in 2003 zorgboerderij De Scholtenhof aan de Hertmerweg in Zenderen. Hij was aan de Hogeschool Enschede opgeleid tot ondernemer en wilde eigenlijk een meubelgroothandel of videotheek beginnen. De inschrijvingen bij de Kamer van Koophandel waren al gedaan. Zij was verzorgende bij AveleijnSDT, de zorgorganisatie voor mensen met een verstandelijke beperking in de regio.
De boerderij was een sprong in het diepe. Maar vader Jos Staudt zou hen met raad en daad bijstaan. Hij was mededirecteur van een zorgboerderij in Grolloo in Drenthe, maar werd na een reeks conflicten ontslagen. Jos Staudt ging verder met zijn eigen Stichting Zorg op Navigatie (ZON), die vlot werd erkend als toegelaten instelling op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Zo kon hij via het Zorgkantoor Enschede een beroep doen op deze goed gevulde geldpot en de geldstroom naar de zorgboerderij in Zenderen regelen. Er kwam geld voor dagbesteding, wonen, begeleiding en behandeling op de boerderij. Dat leverde De Scholtenhof jaarlijks een miljoen euro aan AWBZ-declararties op.
Jos Staudt gebruikte zijn contacten met het toen net nieuw aangetreden bestuur van de Fuldauerstichting in Hengelo om hypotheken los te peuteren voor zijn zoon, voor de aankoop van woonhuizen aan De Reimer in Zenderen, waar ook cliënten waar ook cliënten werden ondergebracht. Die kwamen uit Drenthe, waar Staudt senior net was ontslagen en waar de boerderij op last van de inspectie dreigde te worden gesloten.
Vincent was met zijn eenmansbedrijfje onderaannemer van de stichting van zijn vader. Een dergelijk onderaannemerschap is het Zorgkantoor Enschede een doorn in het oog. “Wij willen niet ongebreideld meewerken aan dergelijke constructies met AWBZ-geld. Als er iets verkeerd gaat, stellen wij de hoofdaannemer aansprakelijk”.
Vader Jos nam met zijn Stichting ZON, de hoofdaannemer voor de AWBZ-regeling, dus een flink risico door de verantwoordelijkheid voor de zorg op de boerderij door te schuiven naar zijn zoon. Er kan eventueel geld teruggevorderd worden door het zorgkantoor als het misgaat.
De stichting zou daarom zelf het heft in handen moeten nemen op de zorgboerderij. Maar tot op de dag van vandaag beschouwt Vincent De Scholtenhof als zijn bedrijf en hij is niet te vermurwen om de stichting boven zich te dulden. " Ik heb hier de regie. De Scholtenhof behoud zijn eigen autonomie. Ik ben niet voor niets ondernemer geworden", zegt hij. Zo bezien is het niet verwonderlijk dat stichting ZON - waar intussen een nieuwe bestuurder in plaats van vader Jos was aangetreden, na een bestuurlijke fusie met orthopedagogisch centrum De Eik in Oldenzaal - de werkrelatie met Vincent Staudt per 1 juni heeft verbroken. "Ik ben ook geen voorstander van een onderaannemerschap", verklaart bestuurder Dinie Haafkes, ook directeur van De Eik. "Stichting ZON wil zelf verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van de zorg. Met een onderaannemer heb je minder zicht op kwaliteit", stelt ze.
Het eenmansbedrijf van Vincent Staudt staat er nu alleen voor. Er is geen bescherming meer van de stichting. De geldbron via de AWBZ is drooggelegd door het Zorgkantoor.
Voor elk van de bewoners van De Scholtenhof is, als alternatief om de inkomsten veilig te stellen, een persoonsgebonden budget (pgb) aangevraagd en inmiddels ook toegekend door het Zorgkantoor. De bedragen zijn lager dan voorheen via de AWBZ-financiering. De begroting voor de boerderij en de zorgwoningen aan De Reimer - voor een totaal van pakweg dertig cliënten - moet met een kwart naar beneden worden bijgesteld. Als de bewoners morgen weglopen om hun geld anders te besteden, kan Vincent Staudt daar weinig tegen ondernemen.
Veel andere zorgboerderijen zorgen ook op deze manier voor hun financiering, buiten de AWBZ-erkende instellingen om. Geen probleem zolang alles op rolletjes loopt. Maar loopt alles ook op rolletjes? De inspectie voor de gezondheidszorg vroeg De Scholtenhof in het voorjaar van 2006 om een plan van aanpak om de kwaliteit van de zorg verder te verbeteren. Daarin moesten de effecten van de zorg, de planning en de acties worden opgenomen. Hoewel er op zich ´verantwoorde zorg´ op De Scholtenhof werd geboden, waren er binnen de dagbesteding ´geen duidelijke doelen´gesteld.
Een jaar later constateert de inspectie ´dat de puntjes op de ´i` zijn gezet en een aantal verbeterpunten bijna is doorgevoerd en dat de begeleidingsplannen bijna op orde zijn´.
Bijna, maar nog niet helemaal. In de begeleidingsplannen zijn de doelen en afspraken ´nog onvoldoende terug te vinden´.
Vincent Staudt:" Er zijn altijd zaken die verbetering behoeven." De inspectie prees de samenwerking met De Eik, waardoor de boerderij ´zich verder kan professionaliseren´. Maar nu is de band tussen De Eik en de boerderij doorgesneden. En juist nu uitten vier ouders onafhankelijk van elkaar pittige klachten.
Ria Haverkate uit Delden is moeder van de 37 jarige Danny, met een niet-aangeboren hersenletsel. Zij is sinds 2006 een van de verontruste ouders die haar onvrede over het reilen en zeilen binnen de zorgboerderij niet onder stoelen of banken steekt. Haar zoon woonde drie jaar op De Scholtenhof en nu noodgedwongen thuis. "We hebben zelf zijn kamer moeten verbouwen, op eigen kosten. Dat was al raar." En over de interne bedrijfsvoering: "Het wasgoed stapelde zich op, het stonk op de kamers, de bedden en douches waren vies. De bewoners hadden de hele dag niets anders te doen dan houthakken en werden verder aan hun lot overgelaten. Er was te weinig professionele zorg. Daar krijgt de boerderij toch geld voor uit de AWBZ?"
Ze diende een klacht in bij de klachtencommissie van ZON/De Eik. Deze commissie stelde voor een secound opinion te laten uitvoeren naar welk type zorg haar zoon nu precies nodig had. Ria vond dat geen oplossing en haakte af.
Toos Schroer uit Vorden, wier autistische zoon Tim twee maanden woonde op De Scholtenhof, zegt: " Het is een puinhoop daar. Onze zoon kreeg een vieze kamer. Toen ik daar iets van zei, kreeg ik te horen dat ik me rustig moest houden, anders kon de plaatsing niet doorgaan. Mijn zoon werd zieker van het nietsdoen. De heren Staudt worden alleen zelf beter van de zorgboerderij".
Tussen mensen met een verstandelijke beperking zitten volgens haar ´ook mensen met een justitie-achtergrond en ook daarom begon ik steeds ongeruster te worden´. Een moeder uit Borne haalde haar dertienjarige dochter ook om die reden weg. "Een meisje tussen volwassen mannen van wie je niet weet wat ze uitgespookt hebben, dat kan niet", zegt ze. Een moeder uit Almelo deed het zelfde. "De zorg is heel slecht. Vader doet er niks aan en houdt zijn zoon de hand boven het hoofd. Er wordt niet open over gedaan of er wel of geen mensen met een detentieverleden zitten. Mijn zoon wilde er niet meer heen".
Klopt het dat er tussen mensen met een autistische stoornis ook mensen met een veroordeling achter de rug op De Scholtenhof wonen? "Ja", zegt Vincent Staudt. "Dat zijn mensen die door hun handicap in de problemen zijn gekomen. Niemand wil ze naast de deur hebben. Wij geven ook deze mensen een plek". Volgens hem is er voldoende gediplomeerd personeel om iedereen in het gareel te houden. "Er zijn zoveel insinuaties. Natuurlijk gaan er ook dingen mis. We zijn bereid om van onze fouten te leren. Ik kan u ook een lijst geven met namen van ouders die wel tevreden zijn. Enkele ouders die nu klagen, hebben ook elders problemen veroorzaakt, het ligt niet alleen aan ons".
Ria Haverkate schreef de inspectie in Overijssel en minister AB Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vergeefs. Er is geen ouderraad om de klachten te bespreken. Het Zorgkantoor Enschede geeft aan ´vanwege de beschikbare capaciteit steekproefsgewijs te controleren of de kwaliteit van de geboden zorg in orde is´. De inspectie neemt geen individuele klachten in behandeling.
Toos Schroer is nu in een procedure verwikkeld voor de klachtencommissie van ZON/De Eik. De procedure is niet transparant, bleek onlangs toen een verslaggever van deze krant op verzoek van het echtpaar Schroer de zitting wilde volgen en niet werd toegelaten wegens ´geheimhouding en privacy´.
Ria Haverkate heeft intussen samen met anderen de Stichting Silver Eagle opgericht, die naar mogelijkheden speurt voor een andere woonplek.
Als paddestoelen uit de grond
In Overijssel zijn ongeveer negentig zorgboerderijen. Die schoten de afgelopen jaren als paddestoelen uit de grond, veelal vanuit de gedachte dat mensen met een verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een psychiatrische problematiek, in hun eigen tempo en in de rust van het platteland kunnen wonen en werken. De exploitatie van een zorgboerderij kan lucratief zijn. Een van de zorginstellingen in de regio met AWBZ-erkenning is Stichting ZON/De Eik in Oldenzaal. De stichting richt zich op het ontwikkelen van zorgboerderijen. In het voorjaar van 2006 is Erve Woldhuis in Hengelo in gebruik genomen. Op 1 juli 2007 is ´t Molenveld in Saasveld van start gegaan. In oktober opent een zorgboerderij in Rietmolen.
Het contact met zorgboerderij De Scholtenhof in Zenderen is per 1 juni verbroken. Excluded, een werkgroep van ouders, familieleden en directbetrokkenen bij psychiatrische patiënten, heeft De Scholtenhof in het vizier wegens vermeende misstanden. Er zou sprake zijn van het niet nakomen van beloften, eenzijdige dagbesteding, geen structuur, smerige vertrekken en het ontbreken van ondersteunde zorgbegeleiding.
Crisis Grolloo leidde tot ontslag Jos Staudt
Jos Staudt (58) uit Borne was opgeklommen tot regiomanager bij AveleijnSDT toen hij in 2003 directeur van zorgboerderij De Iemenhoeve in het Drentse Grolloo werd. De boerderij was betaald met geld van de dr. A. Fuldauerstichting in Hengelo, die miljoenen had verdiend met de verkoop van ouderencomplex ´t Swafert en dienstencentrum Groot Driene in die plaats en die wilde investeren in moderne woon- en zorgfaciliteiten voor ouderen en gehandicapten. Het liep anders dan gedacht.
De Fauldauerstichting kwam in opspraak. Bestuursleden en oud-bestuursleden werden onder meer verdacht van fraude via dochter-bv´s (het toekennen van te hoge vergoedingen aan zichzelf). De belastingdienst bracht de zaak aan het rollen. De rechtbank legde taakstraffen op. Enkele procedures lopen nu nog.
De rechtbank stelde een nieuw bestuur aan bij de Fuldauerstichting. Dat bestuur wilde schoon schip maken en geen geld meer overmaken naar de dochter-bv (Paillet Zorgondersteuning), die de boerderij beheerde en waar de oude bestuursleden nog steeds de scepter zwaaiden. De interne verhoudingen gingen gebukt onder hoog opgelopen spanningen. De Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) spreekt in een rapport uit die tijd over een crisis, ook ten aanzien van de geboden zorg. De Iemenhoeve werd onder verscherpt toezicht geplaatst. Jos Staudt over die periode: "Bestuurders werden buiten spel gezet na de actie van het Openbaar Ministerie. Ik heb toen het vertrouwen in ze opgezegd, met deze mensen wilde ik niet meer samenwerken. Toen zochten ze een stok om mij mee te slaan."
Op 5 december 2005 kreeg hij zijn ontslagbrief wegens disfunctioneren. Advocaat Don van Kampen van Tomlow Advocaten in Utrecht stuurde hem namens het bestuur van Paillet de brief waarin hem ontslag op staande voet werd aangezegd. "Hij heeft de situatie aangegrepen om er zelf beter van te worden. Hij heeft met het nieuwe bestuur van de Fuldauerstichting alles gedaan om Paillet kapot te maken", stelt Van Kampen. "Zijn bedoeling was duidelijk. Hij wilde de cliënten overnemen. Tijdens zijn dienstverband in Grolloo was hij bezig een zorgboerderij op te zetten in Twente. Dit was een verboden concurrerende nevenactiviteit, welke werkgever zou dat toelaten?"
Staudt kreeg bij wijze van schikking een maandsalaris mee en berustte daar volgens Van Kampen in.
Paillet werd failliet verklaard door de rechtbank in Almelo. De bewoners van De Iemenhoeve waren toen voor een groot deel al ondergebracht in Zenderen. GGZ Drenthe kocht De Iemenhoeve van de curator.
Tubantia 16-08-2008
Gerard Smink